در سال‌های اخیر، هواپز یا Air Fryer به یکی از محبوب‌ترین لوازم آشپزخانه در میان خانواده‌های ایرانی تبدیل شده است. طرز استفاده از هواپز به طور صحیح باعث می‌شود غذاها با حداقل روغن، به‌صورت ترد و خوش‌طعم پخته شوند و در عین حال، ارزش غذایی مواد حفظ شده و وعده‌ای سالم‌تر و سبک‌تر داشته باشید. اما هنوز بسیاری از کاربران نمی‌دانند از هواپز چگونه استفاده کنیم تا بهترین نتیجه را از آن بگیرند. اگر شما هم تازه این دستگاه را خریده‌اید یا قصد دارید یکی تهیه کنید، احتمالاً با سوالاتی مثل «چطور با هواپز غذا درست کنم؟»، «نیاز به روغن دارد یا نه؟» یا «دما و زمان پخت هر غذا چقدر است؟» روبه‌رو شده‌اید.
پس اگر می‌خواهید بدانید طرز استفاده از هواپز به چه صورت است و چطور می‌توانید از تمام ظرفیت این دستگاه استفاده کنید، تا انتهای این راهنما همراه ما باشید.
هواپز چیست و چگونه کار می‌کند؟
هواپز یا Air Fryer دستگاهی مدرن و هوشمند برای پخت و سرخ کردن غذا است که با فناوری گردش هوای گرم بدون نیاز به روغن زیاد، غذایی ترد، خوش‌طعم و سالم تولید می‌کند. در این فناوری، المنت حرارتی و فن قدرتمند، هوای داغ را به‌طور یکنواخت درون محفظه به گردش درمی‌آورند تا غذا از همه طرف به‌صورت طلایی و برشته بپزد. برخلاف سرخ‌کن‌های سنتی که غذا را در روغن غوطه‌ور می‌کنند، هواپز تنها با جریان هوا عمل می‌کند؛ بنابراین چربی نهایی غذا تا ۸۰٪ کمتر است و بافت طبیعی مواد حفظ می‌شود. به همین دلیل، هواپز گزینه‌ای عالی برای کسانی است که به دنبال پخت سالم بدون روغن و در عین حال طعم واقعی سرخ‌کرده هستند.
طرز استفاده از هواپز برای اولین بار
اگر تازه دستگاه خریده‌اید و می‌خواهید بدانید از هواپز چگونه استفاده کنیم، بهتر است مراحل اولیه را با دقت انجام دهید تا هم عمر دستگاه افزایش یابد و هم نتیجه پخت کاملاً رضایت‌بخش باشد. در ادامه به‌صورت گام‌به‌گام تمام مراحل را توضیح داده‌ایم تا حتی بدون تجربه قبلی بتوانید مثل یک کاربر حرفه‌ای از هواپز استفاده کنید.
۱. باز کردن و بررسی قطعات
پس از خارج کردن هواپز از جعبه، تمام قطعات جداشدنی مانند سبد، کشو و پایه را بررسی کنید تا سالم و بدون خط و خش باشند.
۲. شست‌وشوی اولیه
سبد و کشوی داخلی را با آب گرم و مقدار کمی مایع ظرف‌شویی بشویید. این کار برای از بین بردن بوی اولیه کارخانه ضروری است. سپس با دستمال نرم خشک کنید.
۳. اجرای تست اولیه بدون غذا
پیش از اولین استفاده، هواپز را خالی روشن کنید. دما را حدود ۱۸۰ درجه و زمان را ۵ دقیقه تنظیم کنید تا هرگونه بوی باقیمانده از بین برود. این مرحله باعث می‌شود المنت حرارتی تثبیت شود و دستگاه آماده پخت واقعی گردد.
۴. قرار دادن دستگاه در محل مناسب
هواپز را روی سطح صاف و مقاوم به حرارت بگذارید. اطراف آن حداقل ۱۰ سانتی‌متر فضای آزاد باقی بگذارید تا جریان هوا به‌خوبی گردش کند.
نکته: هیچ‌گاه کف یا اطراف هواپز را با فویل آلومینیومی نپوشانید؛ این کار مانع جریان هوای داغ می‌شود و ممکن است باعث سوختگی یا افت کیفیت پخت گردد.
زمان پخت غذاها در هواپز
استفاده درست از دما و زمان پخت، مهم‌ترین عامل برای داشتن غذای ترد، سالم و طلایی است. در جدول زیر، تنظیمات پیشنهادی برای مواد غذایی متداول آورده شده است:
| نوع غذا یا ماده غذایی | دما (°C) | زمان تقریبی (دقیقه) | نکات طلایی برای بهترین نتیجه |
| سیب‌زمینی سرخ‌کرده منجمد | ۱۸۰ | ۱۵–۲۰ | در نیمه پخت، سبد را تکان دهید تا یکنواخت طلایی شود. |
| سیب‌زمینی تازه خلالی | ۱۹۰ | ۲۰–۲۵ | قبل از پخت، با کمی روغن و نمک مزه‌دار کنید. |
| مرغ سوخاری یا تکه‌ای | ۲۰۰ | ۲۵–۳۰ | روی هر تکه کمی اسپری روغن بزنید تا برشته‌تر شود. |
| ران مرغ | ۱۹۰ | ۳۰–۳۵ | برای طعم بهتر، یک ساعت قبل در سس خوابانده شود. |
| سینه مرغ | ۱۸۰ | ۲۰–۲۵ | در نیمه پخت، برگردانده شود تا دو طرف طلایی شود. |
| استیک گوشت گوساله | ۲۰۰ | ۱۲–۱۵ | گوشت را قبل از پخت با روغن زیتون و ادویه ماساژ دهید. |
| همبرگر خانگی | ۱۸۰ | ۱۲–۱۵ | در نیمه پخت، برگردانده شود تا دو طرف مغزپخت شود. |
| سوسیس یا هات‌داگ | ۱۸۰ | ۸–۱۰ | قبل از پخت چند سوراخ کوچک ایجاد کنید تا نترکد. |
| ماهی فیله (سالمون یا قزل‌آلا) | ۱۸۰ | ۱۰–۱۲ | کف سبد کمی اسپری روغن زده و برش لیمو اضافه کنید. |
| میگو | ۲۰۰ | ۶–۸ | با روغن زیتون و ادویه مخصوص دریایی مزه‌دار شود. |
| بادمجان کبابی | ۱۸۰ | ۱۵–۲۰ | بادمجان‌ها را با چاقو سوراخ کنید تا نسوزند. |
| کدو سبز گریل‌شده | ۱۸۰ | ۱۰–۱۲ | کمی نمک و فلفل بزنید و در آخر روغن زیتون اسپری کنید. |
| پیتزا (خانگی یا نیمه‌آماده) | ۲۰۰ | ۸–۱۲ | بهتر است در سبد مخصوص پیتزا قرار گیرد تا ته آن نسوزد. |
| لازانیا | ۱۸۰ | ۱۵–۲۰ | ظرف مخصوص نسوز استفاده کنید و روی آن را با فویل بپوشانید، ۵ دقیقه آخر فویل را بردارید تا طلایی شود. |
| نان تست یا ساندویچ گرم | ۱۷۰ | ۴–۶ | برای بافت ترد، قبل از پخت روی نان کمی کره بمالید. |
| سبزیجات بخارپز (مثل بروکلی، هویج) | ۱۷۰ | ۸–۱۰ | با چند قطره آب یا اسپری روغن بخار ملایمی ایجاد کنید. |
| فلافل یا کتلت | ۱۸۰ | ۱۲–۱۵ | پیش از پخت، سطح آنها را با قلم‌مو چرب کنید. |
| سیب یا موز خشک‌شده | ۱۳۰ | ۳۰–۴۰ | در چند مرحله چک کنید تا بیش از حد خشک نشوند. |
| شیرینی یا کوکی | ۱۶۰ | ۸–۱۰ | کف سبد را با کاغذ روغنی بپوشانید. |
| نان یا باگت خانگی | ۱۷۰ | ۱۰–۱۵ | پس از پخت، با پارچه تمیز بپوشانید تا نرم بماند. |
| سبزیجات گریل‌شده (فلفل، قارچ، پیاز) | ۱۸۰ | ۱۰–۱۲ | در نیمه پخت، سبد را تکان دهید تا یکنواخت شود. |
| سیب‌زمینی تنوری کامل | ۲۰۰ | ۳۰–۳۵ | قبل از پخت با چنگال سوراخ و با روغن زیتون بپوشانید. |
طرز استفاده از هواپز برای پخت سیب زمینی
سیب‌زمینی‌های متوسط و یکدست انتخاب کنید تا پخت یکنواخت‌تری داشته باشند. اگر پوست آن نازک است، نیازی به پوست‌گرفتن نیست، فقط خوب بشویید و خشک کنید.
سیب‌زمینی‌های متوسط و یکدست انتخاب کنید تا پخت یکنواخت‌تری داشته باشند. اگر پوست آن نازک است، نیازی به پوست‌گرفتن نیست — فقط خوب بشویید و خشک کنید.
۱. برش مناسب:
برای سیب‌زمینی سرخ‌کرده، خلال‌هایی با ضخامت ۰/۸ تا ۱ سانتی‌متر ایده‌آل است. برای چیپسی شدن بیشتر، ضخامت کمتر انتخاب کنید.
۲. خیساندن در آب سرد:
برش‌ها را به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در آب سرد قرار دهید تا نشاسته اضافی خارج شود. این مرحله کلیدی است برای تردی نهایی و جلوگیری از چسبندگی درون سبد هواپز.
۳. خشک‌کردن کامل:
با دستمال تمیز یا حوله‌ی آشپزخانه، سیب‌زمینی‌ها را کاملاً خشک کنید. رطوبت اضافی باعث بخار زیاد و نرم‌شدن بافت می‌شود.
۴. ادویه و چاشنی:
در یک کاسه، سیب‌زمینی‌ها را با مقدار کمی روغن (حدود ۱ قاشق چای‌خوری برای هر ۳ عدد سیب‌زمینی) و ادویه‌های دلخواه مثل نمک، پودر سیر، پاپریکا یا فلفل سیاه ترکیب کنید. هدف، طعم‌دهی سبک و برشته‌شدن است، نه غرق‌کردن در روغن.
۵. پیش‌گرم کردن هواپز:
قبل از قرار دادن سیب‌زمینی‌ها، هواپز را روی ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۳ تا ۵ دقیقه پیش‌گرم کنید. این کار باعث می‌شود سیب‌زمینی از لحظه‌ی اول شروع به برشته‌شدن کند.
۶. چیدمان در سبد:
سیب‌زمینی‌ها را در یک لایه بچینید. اگر مقدار زیاد دارید، در چند مرحله بپزید تا جریان هوای داغ آزادانه گردش کند. فشرده‌چیدن باعث نپختن یکنواخت می‌شود.
۷. تنظیم دما و زمان:
هواپز را روی ۱۸۰ تا ۱۹۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۲۰ تا ۲۵ دقیقه تنظیم کنید. هر ۸ تا ۱۰ دقیقه، سبد را بیرون آورده و تکان دهید تا همه قسمت‌ها به‌طور یکنواخت طلایی شوند.
۸. افزایش تردی در انتها:
برای داشتن بافت فوق‌العاده ترد، در ۵ دقیقه‌ی پایانی دما را به ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد برسانید و سبد را یک‌بار دیگر تکان دهید.
۹. سرو حرفه‌ای:
بلافاصله پس از اتمام پخت، سیب‌زمینی‌ها را در ظرفی باز بریزید تا بخار محبوس نشود. کمی نمک در این مرحله اضافه کنید تا طعم بهتری بگیرد.
طرز استفاده از هواپز برای پخت مرغ
اگر می‌خواهید بدانید از هواپز چگونه استفاده کنیم تا مرغی ترد و خوش‌طعم بپزیم، کافی است مراحل زیر را دقیق انجام دهید:
۱. آماده‌سازی مرغ:
تکه‌های مرغ (ران یا فیله) را بشویید، خشک کنید و استخوان‌های اضافی را جدا نمایید.
۲. طعم‌دهی یا مرینیت:
مرغ را با روغن زیتون، نمک، فلفل، پودر سیر، پاپریکا و کمی آب‌لیمو ترکیب کنید. حداقل ۳۰ دقیقه در یخچال بماند تا مزه‌ها جذب شوند.
۳. پیش‌گرم کردن دستگاه:
برای پخت یکنواخت، هواپز را حدود ۵ دقیقه در دمای ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد گرم کنید.
۴. چیدمان صحیح:
مرغ‌ها را درون سبد بگذارید؛ بین آنها فاصله بگذارید تا هوا به‌خوبی گردش کند.
۵. تنظیم دما و زمان:
فیله یا سینه: ۱۸۰ درجه، ۱۵ تا ۱۸ دقیقه
ران مرغ: ۱۸۰ درجه، ۲۰ تا ۲۵ دقیقه
مرغ درسته: ۱۶۰ درجه، ۴۵ تا ۵۵ دقیقه
در نیمه‌ی پخت مرغ را برگردانید.
۶. ترد کردن نهایی:
در ۵ دقیقه‌ی پایانی دما را تا ۲۰۰ درجه بالا ببرید تا پوست طلایی و برشته شود.
۷. استراحت و سرو:
مرغ را ۳ دقیقه درون سبد بگذارید تا بخار داخلی تثبیت شود، سپس سرو کنید.
نکته طلایی:
برای اینکه واقعاً بدانیم از هواپز چگونه استفاده کنیم تا مرغ خشک نشود، باید مرینیت کافی، چیدمان درست و پیش‌گرم کردن دستگاه را جدی بگیریم. این سه اصل، راز پخت مرغی سالم، آبدار و کم‌چرب است.
طرز استفاده از هواپز برای پخت کیک
اگر نمی‌دانید از هواپز چگونه استفاده کنیم تا کیک پف‌دار و نرم درست کنیم، مراحل زیر را به دقت انجام دهید:
۱. آماده‌سازی مواد:
تخم‌مرغ، آرد، شکر، روغن، بیکینگ‌پودر و وانیل را با هم ترکیب کنید تا مایه‌ای یکدست و سبک به‌دست آید.
۲. چرب کردن قالب:
کف و دیواره‌ی قالب فلزی مخصوص هواپز را با کمی کره یا اسپری روغن چرب کنید، سپس کمی آرد بپاشید.
۳. پیش‌گرم کردن دستگاه:
برای پخت یکنواخت، هواپز را حدود ۵ دقیقه روی ۱۵۰ تا ۱۶۰ درجه سانتی‌گراد گرم کنید.
۴. ریختن مایه در قالب:
قالب را تا حداکثر دوسوم حجم پر کنید تا فضای کافی برای پف کردن کیک باقی بماند.
۵. تنظیم دما و زمان پخت:
دستگاه را روی ۱۵۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۲۵ تا ۳۵ دقیقه تنظیم کنید. در نیمه‌ی زمان پخت، درب هواپز را باز نکنید تا کیک نخوابد.
۶. تست پخت:
بعد از ۳۰ دقیقه، خلال‌دندانی در مرکز کیک فرو کنید؛ اگر تمیز بیرون آمد، کیک آماده است.
۷. خنک‌سازی و سرو:
قالب را از دستگاه خارج کرده و اجازه دهید کیک ۱۰ دقیقه در دمای اتاق بماند، سپس از قالب جدا کنید.
نکته طلایی:
برای اینکه دقیق بدانید از هواپز چگونه استفاده کنیم تا کیک خشک نشود، دما را پایین‌تر از فر تنظیم کنید و از قالب کوچک‌تر استفاده کنید تا جریان هوای داغ، پختی ملایم و یکنواخت ایجاد کند.
طرز استفاده از هواپز لمسی
برای تازه‌کارها که می‌خواهند بدانند از هواپز چگونه استفاده کنیم، مدل‌های لمسی تجربه‌ای ساده و دقیق ارائه می‌کنند.
پنل لمسی معمولاً شامل تنظیم دما، تعیین زمان، انتخاب برنامه‌های پیش‌فرض (برای مرغ، سیب‌زمینی، کیک و غیره) و دکمه شروع/توقف است.
برخلاف مدل‌های مکانیکی که با چرخاندن ولوم کنترل می‌شوند و امکان خطای انسانی بالاتر است، هواپز لمسی پخت یکنواخت‌تر و دقیق‌تر را ممکن می‌کند و با نمایش دیجیتال، کاربر راحت‌تر می‌تواند همه پارامترها را کنترل کند. همچنین اکثر مدل‌ها هشدار پایان پخت و تایمر دقیق دارند که کاربری آسان و حرفه‌ای را فراهم می‌کند.
نحوه تمیز کردن هواپز
برای کسانی که می‌خواهند بدانند از هواپز چگونه استفاده کنیم و همزمان نگهداری درست آن را یاد بگیرند، تمیز کردن هواپز بخش مهمی است. ابتدا دستگاه را خاموش و از برق بکشید و اجازه دهید کاملاً خنک شود. سپس سبد و سینی جمع‌آوری روغن را جدا کرده و با آب گرم و صابون ملایم بشویید. برای پاک کردن داخل محفظه از اسفنج نرم یا پارچه نم‌دار استفاده کنید و از مواد ساینده خودداری کنید تا پوشش تفلون آسیب نبیند.
فیلتر و فن هوا را هم به آرامی با برس نرم تمیز کنید. رعایت این نکات باعث می‌شود دستگاه همیشه آماده و سالم باقی بماند و تجربه‌ی استفاده از هواپز برای پخت سالم و بدون روغن بهتر شود. به نقل از وبسایت آی‌پی‌امداد: « اگر غذای سوخته ای روی ظرف داخلی یا سبد هواپز باقی مانده است، از یک اسکاچ سیمی یا یک برس سیمی برای تمیز کردن آن استفاده کنید.»
جمع‌بندی
در این مقاله با طرز استفاده از هواپز به‌طور کامل آشنا شدیم و مراحل آماده‌سازی، تنظیم دما و زمان برای انواع غذاها، استفاده از مدل‌های لمسی و نکات مهم تمیز کردن دستگاه را مرور کردیم. رعایت این نکات باعث می‌شود غذاها سالم‌تر، خوش‌طعم و بدون نیاز به روغن زیاد پخته شوند و عمر دستگاه نیز افزایش یابد. اگر به دنبال خرید بهترین هواپز هستید، همین حالا از بخش خرید هواپز فروشگاه نتومی دیدن کنید.
سوالات متداول
۱. آیا می‌توان بدون روغن در هواپز غذا پخت؟
بله، یکی از مزایای اصلی هواپز همین است؛ گردش هوای داغ باعث پخت یکنواخت و ترد شدن غذا بدون نیاز به روغن می‌شود.
۲. چطور بوی نامطبوع هواپز را از بین ببریم؟
سینی و بدنه داخلی را پس از هر بار استفاده با آب گرم و صابون بشویید، و یک بار با مخلوط آب و سرکه خالی دستگاه را روشن کنید تا بوی باقیمانده از بین برود.
۳. آیا هواپز برای پخت شیرینی یا پیتزا مناسب است؟
بله، با تنظیم دما و زمان مناسب می‌توانید کیک، مافین، پیتزا و حتی نان را به راحتی در هواپز بپزید.
۴. چه ظرفی برای داخل هواپز قابل استفاده است؟
ظروف مقاوم به حرارت مانند شیشه نسوز، سرامیک و فلزهای با روکش نچسب توصیه می‌شود؛ از ظروف پلاستیکی معمولی خودداری کنید.
